Аль дээр цагаас, монголчуудын өвөг Хүннүгийн үеэс газрыг улсын үндэс хэмээн үзэж байв: Хүннү улсын бүх газар нутаг нь Хүннү улсын хаан – шаньюйн мэдэлд харъяалагдаж байлаа.

Хүннүгийн шаньюй сөөм газрын төлөө ч үхэн хатан тэмцэж байжээ. Хятадын Хан улсаас эзэнгүй хэсэгхэн газрыг ч авъяа гэхэд ер зөвшөөрөхгүй, газрыг бусдад өгснөөс толгойгоо өгсөн дээр гэж үзэж байв.

Чингис хааны үед ч, түүний өвөг Хабул хааны үед ч газар нутгийнхаа төлөө л дайтаж байжээ.

Дорно зүгийн орнуудын нэгэн адил Монголын бүх газар нутаг нь улсын өмчинд байсан бөгөөд улсын бүх газрын дээд өмчлөгч нь Чингис хаан байжээ. Тэр үед газар эзэмшил нь гурван зүйл байсан нь: a) Улсын газар буюу мянгатын нутаг, б) Дархалсан нутаг, в) Соёрхлын газар болно.

Мянгатын ноёд бол цэрэг захиргааны нэгж мянгатыг захиран мэдэхийн зэрэгцээгээр харъяат мянганы нутаг бэлчээрийг зонхилон мэдэж байжээ. Мянгатын иргэд уул мянганы нутаг бэлчээрийг хүй нэгдлийн далан заншил, нүүдлийн мал аж ахуйн онцлог зэргээс шалтгаалан нийтээрээ ашиглан эдэлж байжээ. Гэвч мянгатын нутаг бэлчээрийн жинхэнэ өмчлөгч нь мянгатын ноёд байжээ. Харин мянгатын ноёдын тушаал нь анхандаа нэгэн үеийн байсан бөгөөд харъяат мянгатын нутгийг дур зоргоороо өөр бусдад шилжүүлэх зэрэг эрхгүй байжээ.

Дархлан олгосон нутаг гэдэгт бид Чингисээс Сурхан Шира, Хорчи, Илжигдэй зэрэг ноёдод олгосон соёрхол газрыг орлуулж байна. Тийм дархалсан нутгийн эзэд уул газраа үе улиран захирдаг ба тэрхүү газар дээр оршин суугчид нь улсын албан үүргээс хэлтэрсэн, гагцхүү харъяат эзэндээ алба татвар төлдөг байжээ.

Соёрхлын газар бол Монголын хаанаас эхний үед төрөл төрөгсөддөө эзлэн захирсан суурьшмал аж ахуйт орноос энэ тэр муж, хот тариалангийн газрыг алба татвар авч байхаар үүрд өмч болгон олгосон газар бөгөөд жишээлбэл: Шихи хутагт олгосон <байшин гэртэй, балгас хоттой> иргэд бол даруй бидний өгүүлэн буй соёрхол газрын нэг хэлбэр нь юм.