×

АРХИЙГ ЦЭЭРЛЭХ ЁС

Published: 5 жил, 9 сар өмнө

Архи бол хамгийн хүндэтгэлтэй идээ. Монголчууд таван тансагийн идээ гэж ярьдаг. Бүх идээнүүдийг нийлүүлсэнтэй тэнцэх хамгийн товч дээд идээ гэдэг. Мах, сүү, айраг, тараг, тос бүгдийг хамтатгасан учраас тэгэж нэрлэдэг. Монголчуудын бүр эртнээс баримталж ирсэн заншлыг үзэхэд архи хамаагүй хэрэглэхийг хатуу цээрлэдэг байжээ. Бүр Хабул хааны үеэс архины хатуу хэмжээ гарсан. <Дөч хүрээд дөнгөж амс, тавь хүрээд тааруулж балга, жар хүрээд жаргаж хүрт> гэсэн байна. Энэ дотор <уу> гэдэг үг алга. Дөч хүрээгүй хүн бол уруул ч бүү дүр гэсэн санаа байна. <Их засаг> хуулинд ажил албандаа анхны удаа согтуу ирвэл тэр өдрийн барьсан зэвсгээр торго, хоёр дахь удаагаа согтуу ирвэл унасан мориор торго, гурав дахь удаагаа болбол мөчий огтол, дөрөв дэхь удаагаа ирвэл уул нутгаас зайлуул гэсэн байдаг.

XVIII зууны дунд үеийн баримт сурвалжид: Хэрвээ гэлэн хүн архи уувал 3 мориор, гэцэл хүн архи уувал 2 мориор, банди хүн архи уувал 1 мориор, хиа, лам нар, хаалгач ууваас 2 мориор тус тус баалан (торгож), тэдний сахил санваарыг хурааж, торгуульд авсан морьдыг илрүүлсэн, гэрчилсэн хүнд өгөх тухай заасан байна. Бас архи уугчийг хэн хүн дарж нуун далдалвал 1 мориор, мөн архи өгсөн хүнийг 1 мориор баалж торгодог ажээ. XIX зууны дунд үеийн судалгааны мэдээнд: гэлэн хүн архи ууваас 9 соёолон мориор, гэцэл хүн архи уувал 5 соёолон мориор, банди хүн уувал 3 соёолон мориор тус тус баалан илрүүлсэн, гэрчилсэн хүнд мөн баа торгуульд авсан морьдыг шагнал болгон өгдөг журам үргэлжилжээ.

Бусад мэдээ